10-01-2004


'For Millennia, we've used our perspectives and stories to find a larger perspective on what's been called 'The Human Condition.' And stories are what we rely on. Stories are what we use to explain the underpinnings of reality.'

Mark S. Meadows, Pause & Effect: The Art of Interactive Narrative, 2002



Het verhaal doordringt elk aspect van ons culturele leven. Geschiedenis, politiek, herinneringen, vermaak, communicatie en ons gevoel van identiteit worden weergegeven in een verhalende vorm. Aan de hand van verhalen geven wij onszelf en het leven om ons heen vorm - 'true stories through which, in the manner of certain Aboriginal legends, the world is dreamed into existence'. Het vertellen van verhalen lijkt net zo oud als de taal zelf, en bovendien lijkt het een universeel verschijnsel.

Er was een tijd dat verhalen mondeling werden gedeeld en doorverteld om de ons omringende wereld te verbeelden. Tegenwoordig komt een groot deel van onze verhalen tot stand door middel van film en televisie. Het bewegend beeld is de gangbare literatuur geworden van onze tijd, en is tevens misschien wel het voornaamste kenmerk van ons culturele landschap.


Shahryar Nashat / Laterally Yours


Traditioneel lieten film en video een verhaal binnen één beeld(scherm) zien. Non-lineaire verhaalstruturen werden mogelijk gemaakt door middel van montage, maar het duurde een aantal jaren voordat ruimtelijke (spatial) montage een rol ging spelen. Verschillende verhalen konden zich vanaf dat moment ook binnen één scherm of verdeeld over meerdere schermen afspelen (multiple screen set up). In de jaren zestig vonden de eerste onderzoeken naar meerdere schermprojecties plaats. In eerste instantie zorgden deze voor een overweldigende visuele ervaring. De kunstenaars wilden zich hiermee afzetten tegen de conventionele aspecten uit de schilderkunst en de technische restricties van film- en videoapparatuur en sloten daarbij aan bij schildertradities van dip- en triptichen. De experimenten werden getoond als installaties, als 'live ervaringskunst' of als performance. Al snel raakte men ook geïnteresseerd in het verbeelden van nieuwe verhaalstructuren met behulp van deze meerdere schermprojecties. Hierbij werd de traditionele plotstructuur verlaten . Door de toen nog hoge kosten van apparatuur bleef het slechts bij enkele experimenten. Vandaag de dag is het ruimtelijke verhaal waarin verschillende beelden tegelijkertijd te zien zijn opnieuw actueel. Met name binnen de massamedia als de film, de reclame en in televisieprogramma's - van CNN uitzendingen tot natuur documentaires en detectives - is de ruimtelijke verbeelding van het verhaal volop aanwezig.

De komst van de computer zorgde ervoor dat de narratieve expressie verder werd uitgediept. Hoewel de multiform narrative niet nieuw was, maakte de computer het mogelijk om meerdere teksten, beelden en geluiden binnen één of meerdere schermen real time met elkaar te combineren. Hierdoor ontstonden meerdere verhaallijnen tegelijkertijd. De computer maakte het ook mogelijk dat de gebruiker zelf zijn weg in het verhaal kon bepalen. De open structuur van de computer - en het internet - stimuleerde een actieve betrokkenheid van de gebruiker. Niet alleen kan deze nu eigen keuzes maken, maar hij/zij wordt zelfs om een persoonlijke bijdrage gevraagd. Hiermee lijken de begrippen van narrativiteit en auteurschap en hun relatie tot elkaar definitief te veranderen.

Maar het interactieve verhaal is meer dan dat. Het is op dit moment de meest ambitieuze kunstvorm omdat het traditionele verhaalstructuren verbindt met visuele kunst, interactiviteit en geluid. Elk van deze onderdelen heeft specifieke kenmerken waarmee informatie begrepen kan worden vanuit verschillende perspectieven. Dit geeft een nieuwe kijk op het verhaal, dat nu vanuit verschillende gezichtspunten geïnterpreteerd kan worden.

1. Andrew Cameron, Dissimulations: The Illusion of Interactivity, in: Millennium Film Journal, no.28, Spring 1995, p.33-47