Tentoonstellingstekst Wonderwall
01-02-2005
door Annet Dekker
Op het eerste gezicht lijkt het werk van een VJ erg op videokunst. Het gebruikt bijna dezelfde apparatuur en kent daardoor een vergelijkbare esthetiek. Aan de andere kant heeft het ook veel overeenkomsten met performance - met name het live creëren van een ervaring waarbij verschillende zintuigen tegelijkertijd geprikkeld worden. Veel VJ's zelf lijken hun werk met name met dit laatste te vergelijken en zien tevens een directe koppeling met de opkomst van de techno muziek en de videoclip midden jaren 80.
In de tentoonstelling Wonderwall worden werken getoond uit de collectie van het Nederlands Instituut voor Mediakunst. Deze werken geven een historisch kader vanuit de videokunst die de esthetiek van veel hedendaagse VJ performances weerspiegelt. De selectie bevat werk van Nam June Paik, Vasulkas, Marc Burkett, Livinus & Jeep van de Bundt, Paul Dougherty en Dove Eylat.
Bij de tentoonstelling wordt de tussenpresentatie van het onderzoek “VJ cultuur: een fenomeen in geschiedenis, presentatie en perceptie” door Annet Dekker getoond. Met interviews met Nederlandse VJ's Arno Coenen, Olga Mink, Elsbeth van Noppen, Micha Klein, Danielle Kwaaitaal, Gerald van der Kaap, Pips:Lab, Captain Video, Geert Mul, Telco Systems en Eboman. En worden registraties van nationale en internationale live beeld en geluid performances getoond: microscope sessions; VeeJay Groove; VeeJay Nights; The best of VJ Culture 2003/04 – ICA London, Chemistry – Veronica 1999 en Visual Sensations 2004/05.
Nam June Paik
Door de media wordt er elke dag weer informatie uit de hele wereld opgedrongen, informatie die je waardevol vindt, die je eigenlijk liever niet had willen horen, informatie die je niet snapt en informatie die volkomen oninteressant is. De keuze voor wat je wilt horen en weten is niet meer aan jou, want de media is overal, je kunt er niet aan ontsnappen. Nam June Paik heeft een radicaal manifest gemaakt over deze door media overladen wereld. Met surrealistische humor, cynisme en hartstocht ondermijnt hij de traditionele taal van de televisie. Zijn collage is vormgegeven als een stream of consiousness, hij neemt je mee op een tocht door zijn eigen gecontroleerde chaos. Paik maakte een pastiche van iconen uit de kunstwereld en popcultuur, elementen uit de multiculturele samenleving en probeert zo de wereld van de televisie, video en contemporaine kunst te beïnvloeden. De postmoderne inhoud van zijn werk geven de kijker weer zelf de kans om na te denken, om het verhaal te nemen en er een eigen interpretatie aan te geven.
Vasulkas
Samen met zijn vrouw Steina kan Woody Vasulka gerekend worden tot de eerste pioniers van de videokunst. Woody werkte als filmmaker en Steina als freelance muzikant tot zij in 1969 in aanraking kwamen met video. Vanaf dat moment stond hun leven in het teken van deze nieuwe techniek. Vooral voor Steina betekende dit een enorme carrièreswitch, maar ze heeft nooit bedenkingen gehad. ‘Het was alsof ik verliefd was, wat een heerlijk gevoel. Vanaf het eerste moment dat ik de video in mijn handen had, heb ik nooit meer iets anders willen doen. Ik wist dat ik mijn medium gevonden had.’ Bevlogen door de nieuwe techniek onderzochten Woody en Steina alle mogelijkheden die de elektronica hen gaf. Ze experimenteerden met geluid en beeld en maakten documentaires over theater, dans en muziek, met speciale aandacht voor de New York undergroundscène. Later gebruikten ze de camera niet meer op de traditionele manier, ze bedekten de lens en gebruikten pixels om beelden van binnenin de camera te maken. De Vasulkas creëerden abstracte televisie, televisie gemaakt uit een camera, niet door het oog van een camera. De traditionele vorm en status van het beeld werden opzij gezet ten gunste van de ontdekking van het elektronisch signaal en het bewegende beeld. Hun werken zijn met recht technische hoogstandjes te noemen, maar bieden ook een nieuw perspectief voor het functioneren van het beeld.
Livinius & Jeep van de Bundt
Het werk van Livinius van de Bundt is bewust niet verhalend of figuratief. Dat is de taal die de televisie zich heeft toegeëigend en met die taal kan het statement van Livinius niet overgebracht worden. Volgens hem moet de beschouwer zich realiseren dat het de beeldende middelen van de video zijn die een film maken. De referentiekaders die geschapen zijn door de televisie zorgen ervoor dat de kijker bepaalde verwachtingen heeft van een film. Namelijk dat deze een verhaal vertelt en herkenbare beelden vertoont. Volgens Livinius hoeft een film deze kwaliteiten niet te hebben, want het zijn licht, kleur, beweging en geluid die de film scheppen. Niet het verhaal dat het vertelt of de voorstelling die het geeft. Op de elektronische muziek van zijn zoon Jeep maakte Livinius een abstracte, ritmische videoschildering. Het beeld verandert op de maat van de muziek en de videoschildering heeft zo geen definitieve vorm of kleur. Wat je ziet en hoort is alles wat er is.
Marc Burkett
Marc Burkett gebruikt de computer en andere elektronische technieken om videoschilderijen te maken. Hij houdt zich al tientallen jaren bezig met de verschillende mogelijkheden die apparatuur hem biedt. Inmiddels heeft hij een grote controle over videotechnieken. Door bestaande beelden te bewerken en los van elkaar te maken geeft hij zichzelf de mogelijkheid zijn eigen compositie samen te stellen. Wanneer verschillende taferelen elkaar overlappen wordt de video harmonisch maar tegelijkertijd ook intens en meeslepend. Hij creëert beelden waarin kleuren versmelten en ritmisch over het scherm bewegen en er caleidoscopische taferelen ontstaan. Door de combinatie van bestaande beelden en door Burkett gecreëerde synthetische taferelen neemt de video je aan de hand, maar leidt hij je ook door onbekende gebieden.
Paul Dougherty
Paul Dougherty heeft veel technieken die nu nog gebruikt worden bij het maken muziekvideo’s als eerste geïntroduceerd. Zijn vroege werken zijn gedreven door de muziek en worden vaak beschouwd als vroege videoclips. Eén van die werken is Frankie Teardrop, een videoclip gebaseerd op een nummer van de band Suicide. De video is samengesteld uit filmfragmenten die Dougherty over een periode van twee jaar verzameld heeft. De clip laat zien hoe een jonge man breekt onder de druk van het harde stadse leven van Londen in de jaren ’80. Tot wanhoop gedreven schiet hij zijn vrouw en kind dood. De visuele effecten en de mix van verschillende filmfragmenten maken video van Dougherty minstens zo ijzingwekkend als het verhaal van Suicide. De in elkaar overvloeiende beelden van kinderkleding, begraafplaatsen, pikkende vogels en zonsondergangen verliezen echter nergens hun poëtische kracht.
Dove Eylath
Het werk van Eylath heeft doorgaans een improviserend, intuïtief en live karakter. Tijdens zijn optredens gebruikt hij live camerawerk en mixt ter plaatse. Soms vraagt de situatie om medewerking van het publiek en andere keer past hij zijn werk aan op het materiaal dat beschikbaar is. In zijn werk Auto Crash Victims speelt hij met beelden van een auto-ongeluk door papier en poppetjes op het televisiescherm te leggen en vermengt hij feitelijke gegevens met opmerkingen over seksueel verkeer.
The best of VJ Culture 2003/04
Ter ere van de tweede editie presenteert VJ Culture een speciale 60 minuten durende selectie van video’s die de beste VJ mixes tonen van de voorgaande screenings. Naast de al getoonde video’s toont Coldcut zijn laatste mix van RevUSA geproduceerd in samenwerking met TV Sherrif: World Of Evil. Hierin zijn meer dan 40 jaar aan presidentiele speeches gesampled met een goed aandeel van de Bush/Kerry campagne 2004. Compilation door VJ Anyone voor ICA London 2003/04.
microscope session, 2005
De microscoop sessions worden georganiseerd door de Trans-Media-Akademie Hellerau te Duitsland. Het resultaat van 4 jaar is nu op een DVD verzameld die in april/mei 2005 uitkomt.
VeeJay Nights, 2001
European Media Art Festival
VeeJay-Nights.com geeft informatie over de Europese VJ Cultuur, waaronder belangrijke organisaties en personen binnen deze ontwikkelende kunstvorm en veel live performances van Londen tot St Peterburg op video. Voor het Noord Duitse TV Station NDR heeft het European Media Art Festival een zestal dertig minuten durende uitzendingen gemaakt over de VJ cultuur in St. Petersburg, Berlijn, Amsterdam, Parijs, Londen en Barcelona. Filmmakers uit deze steden hebben videokunstenaars en clubs geportretteerd met gebruik van hun eigen individuele style en concept.
Door de atmosfeer ‘s nachts in de clubs, korte interviews, geluid en beelden is er een uniek beeld van de jonge visuele cultuur in deze steden ontstaan. VJ uit verschillende landen is gevraagd hun wereld te tonen. Londen door d-fuse (Londen); Barcelona door Facundo Beraudi (Barcelona); St. Petersburg door Frank Stender (Berlin); Paris door Sandra Bar (Paris), Amsterdam door Arno Coenen (Amsterdam) en Berlijn door Jan Müller (Berlijn).
VJ Groove, 2000
European Media Art Festival
Het festival presenteert een innovatieve cross-over tussen dance, design en mediakunst in een serie van evenementen gehouden van Amsterdam tot en met Berlijn. De centrale link tussen de deelnemende DJ’s en VJ’s is het samplen en remixen van verschillende geluiden en beelden in een doorlopende overschrijding van de grenzen. De jonge internationale VJ’s experimenteren met ontwerp en subversieve ideologische kritiek met de stroom van beelden van onze media maatschappij. Hiermee wordt het effect en de receptie getest van onze dagelijkse media. Er wordt gebruik gemaakt van gevonden documentaire materiaal en zelf gefilmd materiaal tot digitale computer animatie en watervallen van synthetische kleuren. Veel van de VJ’s focus op beelden en iconen van de oude en de nieuwe eeuw om ouderwetse betekenissen te deconstrueren en om nieuwe associatieve betekenissen van de werkelijkheid te creëren met de muziek van de DJ’s. De internationale DJ en VJ-avantgarde wordt live gepresenteerd met DJ Spooky und Art Jones, The Herbaliser and Hexstatic, Kid Loco, Les Asteroides, DJ Koze, FM Einheit en monitor.automatique.
Chemistry – Veronica TV, 1999
Door het succes van de Chemistry Club night in de Escape (Amsterdam), zenden Veronica-TV begin 1999 wekelijks het Chemistry programma uit. Dit werd geproduceerd door de resident VJ van Chemistry. De Sounds & Visions van Chemistry is in 13 afleveringen uitgezonden.
Visual Sensations, 2004/05
Compilatie van de finalisten van de VJ Contest Visual Sensations georganiseerd door Paradiso-Melkweg Productiehuis en het Nederlands Instituut voor Mediakunst. Met Visual Kitchen, Résistance Électronique. Subliminal Mess., SF&L, organisation of imagination en Drifter TV Live. Runner-ups: SXNDRX en mnk.